“උඩුකන්දෙ ගෙදර සීලවතී උපාසිකා මාතාව රුපියල් 4500ක් පරිත්‍යාග කරල තියෙනව... සත්සර ස්ටෝර්ස් අධිපති නිමල් ලක්තිලක මහතා බැනර් 3ක් වෙනුවෙන් රුපියල් 4500ක් පරිත්‍යාග කරල තියෙනව...”
ගමේ පාර දිගට යකඩ කටවල් හතක් අටක් ගැටගහල පන්සලේ පෙරහැරට දායක වුණ උදවියගෙ ලැයිස්තුව ගමටම ඇහෙන්න කියවනව.
මම යටි හිතෙන් හිනා වීගෙන ඒ සද්දෙ පහු කරගෙන ආව.
සතියකට දෙකකට විතර කලින් දායක සංගමේ ලොකු ආච්චිල දෙන්නෙක් අම්මට ගෙනත් දීල තිබුණ දිග ලැයිස්තුවක්. ඒක ඇස්තමේන්තුවක්! පන්සලේ පෙරහැර වෙනුවෙන් මුදල් එකතු කිරීමේ ආධාරපත්‍රයක්.
“ඒකෙ තියෙන ගණන් දීල කොහොමද මාසෙ ජීවත් වෙන්නෙ”
එයාල ගියාට පස්සෙ අම්ම කිව්ව. අවුරුදු ඉවර වුණ ගමන් නිසා මගෙ අතෙත් සල්ලි නැති විත්තිය අම්ම දැනගෙන හිටිය.
“අම්ම ගාව තියේනං පුළුවන් ගාණක් දෙන්න... මාසෙ ඉතිරි ටික කොහොම හරි ඉමු!”
මම කවදත් වගේ ඒ ගැන උදාසීනව හිටිය...
බෝධිය ගාව කඩේ පහුවෙද්දි ආපු සූ සද්දෙන් මම හැරිල බැලුව. සංජීවයත් වැඩ ඇරිල එන ගමන් කඩේට ටිකක් ගොඩ වෙලා. බඩු මල්ලත් උස්සගෙන මිනිහත් මට එකතු වුණා.
“ලව්ඩ්ස්පීකරෙන් නම කියවෙනකොට කට්ටියට මාර ආතල් ඇති නේද?”
සංජීව මගෙ දිහා බලාගෙන හිනා වෙනව.
මටත් හිනාවෙනව ඇරෙන්න කියන්න දෙයක් හිතාගන්න බැරි වුණා.
“පෙරහැරේ එස්ටිමේට් එක ලක්ෂ පහළොවක්! දුප්පත් පවුල් දෙක තුනකට ගෙවල් හදල දෙන්න තිබුණා...”
සංජීව කියවගෙන යනවා..
“එච්චර ගාණක්?”
මම පුදුම වුණා...
“මම එස්ටිමේට් එකේ ගණන් එකතු කෙරුවා. හරිනං ඊටත් වඩා වැඩියි වියදම.”
“හ්ම්...”
“තේරුමක් නැති වැඩ... පෙරහැර කියල තමයි එකතු කරන්නෙ”
“මමත් ඔය ලිස්ට් එක නම් දැක්ක. ඔච්චර ගාණක් තිබුණද ඒකෙ? මේ මාසෙ ලොකු ගාණක් වියදම් කරන්නත් අමාරු නිසා මම ඒ ගැන උනන්දු වුණේ නෑ...”
“ඕන කරන සේරම දිස්නෙට හදාගෙන තියෙන නිසා පන්සල සංවර්ධනය කරන්න කියල දැං එකතු කරන්න බෑනෙ...”
සංජීව කියන්නෙ උපහාසෙන්... කතාවෙන් කතාව අපි වෙන්වෙන තැනට ඇවිත් තිබුණ.
“ලක්ෂ පහලොවක්...?”
මගෙ හිතේ දෝංකාර දුන්නා...
අවුරුදු දහයකට විතර කලින් බත්තරමුල්ලෙදි හම්බවුණ මලයගෙ කතාව මට මතක් වුණා. නම අමතක හින්දා මම මිනිහට චන්දන කියල කියන්නම්.
මිනිහ ආවෙ අපේ වැඩපොලේ අත් උදව්කාරයෙක් විධියට. ඒ තරම් දුරට ඉගෙනගන්න උවමනාවක්වත්, උනන්දුකිරීමක්වත් මිනිහට තිබිල නෑ. ඒ නිසාම යන්තම් අවුරුදු පහළොව දාසය වෙද්දි එක එක තැන් වල වැඩකරන එකට හුරුවුණාට ඌ කාටවත් වදයක් නැති අහිංසක කොල්ලෙක්.
දවසක් බර වැඩක් ඉවර වෙලා හවස නාන්න සෙට් වුණාම අනිත් කොල්ලන්ට චන්දනගෙ කරේ එල්ලිල තිබුණ කුරුසයක් මාට්ටු වෙලා. කතාවෙන් පෙනුමෙන් චන්දන බෞද්ධ වෙන්න ඇති කියලයි හැමෝම හිතුවෙ.
දවසක ඔය ගැන කතාවක් ඇදිල ආව.
“අපි ඉස්සර බුද්ධාගමේ. පස්සෙ තමයි ක්‍රිස්තියානි වුණේ...”
චන්දන කිව්ව.
ඒ දවස්වල මම උග්‍ර ආගම්වාදියෙක් නොවුණත් බෞද්ධ පවුලක උපත ලැබීම නිසා ගැලවෙන්නම බැරි ගච්ඡාමි සීන් එකක ගැටගැහිල හිටිය. ඒක නිසා මිනිහගෙ කතාවට අනිත් කොල්ලන්ගෙ ගාණටම මගේ ලේ රත්වුණා. අපි සේරම චන්දනගෙ ආගම් මාරුව ගැන සැරින් සැරේ කියමින් මිනිහව කපල දැම්මා.
“මම මොනව කරන්නද යකෝ.. තාත්තනෙ පල්ලියට බැඳුණේ”
චන්දන ගැලවෙන්න කිව්වෙ ඒ ටික විතරයි.
ඒත් ටිකෙන් ටික ඒ රස්නෙ අඩු වුණා. චන්දනගෙ කතාවෙ ඇත්ත අපි දැනගත්තෙ සෑහෙන්න පස්සෙ කාලෙක. ඒ කතාවල පසුබිම ගැන මම මුකුත් නොදන්න නිසා මම කියන්නෙ මම දන්න ටික විතරයි.
චන්දනගෙ නංගි අංග විකල ගෑණු ළමයෙක්. තාත්තට හරි රස්සාවක් තිබුල නෑ. ඉන්න ගෙයකුත් නැති තත්ත්වයක් උදා වුණාම කතෝලික පල්ලියක මොකක් හරි ව්‍යාපෘතියකින් මෙයාලට වාසස්ථානයක් ලැබිල තිබුණ. ඒ වගේම නංගියෙ අධ්‍යාපනයටත් ඒ විධියෙ උදව්වක් ලැබිල. හිලව්වට චන්දනල කතෝලික වෙලා.
සල්ලි වලට අන්‍යාගමිකකරණය ගැන ලොකු කතා කියන අය ගැන මට දුකක් දැණුනා.
චන්දනටවත් එයාගෙ දෙමව්පියන්ටවත් ජීවත් වෙන එකට අමතරව ආගම වගේ වෙනත් ප්‍රශ්ණ තිබිල නෑ. ආගම කියන්නෙත් ජීවිතේට හයියක් වෙන දෙයක් විධියට විතරයි එයාල දැක්කෙ. කරපින්නගෙන දුක් විඳිනවට වඩා අතෑරල දාන එකෙන් සැපක්, පහසුවක් ලැබෙනවනම්...
චන්දනලට විකල්පයක් තිබිල...
මට චන්දනගෙ කුරුලෑ ලප පිරුණු අඳුරු මූණ මතක් කරගන්න පුළුවන්... ඒ මූණෙ අඳුර අතරෙ මට කවදාවත් තේරුම්ගන්න බැරි අසරණකමක් තිබුණ නේද කියල මට තේරුණෙ සෑහෙන්න පස්සෙ...
“සමහර විට දැන් මිනිහ හොඳින් ජීවත්වෙනව ඇති.”
මම එහෙම හිතල දුකට පත්වෙන්න තිබුණ මගේ හිත ලොක් කරගත්ත.
සේරම හිතෙන් අයින් කරල හොඳ නින්දක් දාන්න ඕන කියන සිතිවිල්ලත් එක්ක මම ගේට්ටුවෙන් ඇතුළු වුණා.
“...වීරකැටිය පාරේ වි‍ජේසිංහ මහතා සහ එම මහත්මිය රුපියල් 1500කින් දායක වෙලා තියෙනව...”
පන්සලේ පෙරහැරේ දායක ලැයිස්තුව තවම යකඩ හඬින් කියවෙනව.
අම්මා ගේ ඉස්සරහ පඩි පේළියෙ ඉඳගෙන යකට කටේ සද්දෙට කණ තියන් ඉන්නවා...
යටි හිතේ රැ‍ඳෙන්න බැරිව මගේ හිනාව එලියට පැන්නා... මම හිනාවුණා...
“රුපියල් පන්සීයෙ ඒව අද කියන්නෙ නෑ වගේ...”
අම්මා එහෙම කියාගෙන මාත් එක්කම ගෙට ආවා...
